علامه قزوینی و ادبیات عربی

علامه محمد قزوینی از بزرگ ترین دانشمندان و اُدبای قرن حاضر است که به مهارت و خدمات ارزشمند خود در زمینه ی تصحیحِ انتقادیِ نسخه های خطی، کتاب شناسی، تاریخ، رجال و فنون ادبی شهرت دارد و کم تر به مسئله ی عربی دانی او توجّه شده است. قزوینی با بهره گیری از محضور عربی دانان بزرگ شرق و غرب مانند: شمس العلما، ذکاءالملک، ادیب پیشاوری، براون، بوان، آمِدروز و ... و نیز؛ تمرین و ممارست دائمیِ کتاب های معتبرِ عبری مانند: مُغنی اللّبیب، شرح رضی، شرح ابن عقیل و ... توانست سرمایه ی وافری در این زمینه کسب نماید و از آن در تصحیحِ متنِ شَدُّالإزار، قصیده ی عربیِ سعدی و بسیاری از ضرب المثل ها، ابیات و کلماتِ قصارِ عربی که در نثرهای فَنّی مانند: جهانگشا، مرزبان نامه، عَتَبهُ الکَتَبَه، سمطُ العُلی و ... به وفور آمده است، استفاده نماید و در حواشی و تعلیقاتِ این متون، بحث های صرفی، نحوی و خصوصاً وجوهِ اشتقاق لغات را مطرح نمود که تبدیل به الگوی سایرین گردید. علامه قروینی تحت تأثیر اُدبای بزرگ اروپا بحث های پُرمایه ای را به روش تحقیق علمی آنان (scientific method) در مقالات و مقدمه هایِ انتقادی خود در زمینه ی ادبیاتِ فارسی و عربی مطرح نمود و به خاطر معلومات گسترده ی خود و آشنایی با روش های نوین و داوری از تعصّب، همواره مرجعِ علمیِ عربی دانانِ عصرِ خود بود. او آموختن زبان و ادب عربی را به خاطر این که آثار برجسته علمای تمدنِ اسلامی به آن نگاشته شده، برای جمیعِ محققین، لازم می دانست. این پژوهش به روش کتابخانه ای جستجوی اسناد انجام شده است.